TẠI SAO BẠN CẦN GIÚP CON PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ HỌC

Tự học là kỹ năng quan trọng trong thế kỷ 21, có ảnh hưởng quyết định đến sự thành công và hạnh phúc của một người, giúp cho con người có thể thích nghi trong một thế giới thay đổi nhanh chóng.

1. TRƯỜNG HỌC NGÀY CÀNG CÓ NHIỀU BẤT CẬP 
Trường học ngày nay không giúp ích nhiều trong việc làm cho trẻ em phát huy tính tò mò, ham học hỏi và khám phá những điều mới. Để có đủ kiến thức bước vào đại học, trường học của chúng ta vận hành trên cơ sở giả định rằng trẻ em phải có kiến thức A ở lớp 1, kiến thức B ở lớp 2..., cứ thế đến hết lớp 12. Rất tiếc, trẻ em không phải là một cỗ máy có thể hoạt động đều đặn theo một lịch trình cho trước. Một đứa trẻ 8 tuổi chưa biết đọc không phải là một thảm họa, bởi nếu cảm thấy hứng thú, bạn ấy có thể đọc một tài liệu cơ khí dành cho người lớn khi bước vào năm 11 tuổi.

Điều bất cập thứ hai của trường học là nó giả định tất cả mọi đứa trẻ sẽ cùng đạt một mức kiến thức như nhau sau những khoảng thời gian như nhau. Điều đó chưa bao giờ phù hợp với thực tế. Khả năng học hỏi của trẻ em hoạt động như một động cơ bí ẩn. Vào một ngày đẹp trời, nó có thể tăng tốc như một chiếc siêu xe. Vào một ngày uể oải, nó nằm ỳ và chẳng buồn hoạt động. Rồi hôm sau, nó lại lao đi với tốc độ tên lửa. Chẳng ai, kể cả những chuyên gia giáo dục hàng đầu, có thể tự tin nói rằng mình có thể điều khiển động cơ này một cách thành thạo. Vì vậy, những bài kiểm tra chuẩn hóa kiến thức ngày càng ít giá trị. Chỉ một số ít học sinh thật sự thành công với những bài kiểm tra này. Và ngay cả với những trẻ này, khi chúng ta nói chuyện với các bạn ấy, chúng ta cũng sẽ hoài nghi bọn trẻ có thật sự hiểu những kiến thức mà chúng đã đạt điểm số rất cao. Những học sinh còn lại căm ghét bài kiểm tra, thứ làm cho cuộc đời học sinh của các bạn ấy căng thẳng, đầy lo âu và cảm thấy mình thấp kém, thất bại.

2. TỰ HỌC LÀ KỸ NĂNG SỬ DỤNG SUỐT ĐỜI
Dù bạn làm nghề gì, thành công và hạnh phúc của bạn phụ thuộc lớn vào khả năng và khao khát tự học hỏi của chính bạn. Một người chạy xe ôm biết chủ động học cách dùng Grab, Gojek... sẽ chủ động hơn trong công việc, có thể đón khách cách xa mình cả chục km, điều mà xe ôm truyền thống khó làm được. 5 năm trước, rất ít người bán hàng trực tuyến và bạn chỉ cần bỏ tiền chạy quảng cáo trên Google, Facebook là tìm được đơn hàng. Ngày nay, với vô số người bán hàng trực tuyến, chạy quảng cáo nhiều khi giống như đang đốt tiền. Nếu không có kỹ năng tự học để thích nghi, bạn sẽ phải vật lộn với cuộc sống liên tục thay đổi.

Hai người vào công ty cùng một thời điểm, cùng vị trí xuất phát, nhưng theo thời gian, vị trí công việc sẽ có sự chênh lệch, phần lớn dựa trên tính chủ động trong công việc, khả năng tự học hỏi phát triển bản thân của mỗi người. Điều này cũng đúng ngay cả với những môi trường quan liêu, sự thay đổi diễn ra rất chậm như chính phủ, trường học.

3. NHỮNG THAY ĐỔI TRONG NGÀNH GIÁO DỤC
Các chương trình học đại học và sau đại học đang dần chuyển sang xu hướng cung cấp giáo trình học miễn phí, bạn có thể tự học qua internet. Nhưng nếu muốn dự thi lấy bằng bạn phải đóng phí. Việc bạn ngồi tại Việt Nam học các chương trình của các trường đại học hàng đầu như Harvard, MIT, Cornel... không còn xa lạ. Yêu cầu đầu vào của các chương trình học đang có xu hướng giảm dần và tiến tới việc loại bỏ các rào cản trong tương lai. Không cần biết bạn có kiến thức nền là gì, bằng cấp gì, chỉ cần bạn đủ tự tin, có hứng thú là bạn có thể đăng ký học.

Các chương trình tự học tại nhà cho học sinh phổ thông (mầm non đến lớp 12) cho phép trẻ em toàn thế giới tiếp cận, tự chủ động học tại nhà mà không cần đến trường, bao gồm cả chương trình có cấp bằng hoặc không cấp bằng, có phí hoặc miễn phí. Con chủ động học bất cứ ở đâu, giờ nào cũng được. Nhờ sự phát triển của công nghệ, bài học được quay thành video, bài giảng trên web, nhu liệu, không cần có người giảng trực tiếp nên các con có thể thoải mái học bao nhiêu lần cũng được. Các bài kiểm tra bỏ giới hạn về thời gian làm bài và số lần làm bài. Con làm bao lâu, bao nhiêu lần tùy thích, do con quyết định, tùy thuộc vào sở thích, tính cách, tâm trạng của con.

Những thay đổi này đều theo hướng khuyến khích sự tự học, có lợi cho những người có kỹ năng tự học. Bạn có thể hoàn thành chương trình đại học 4 năm trong 2 năm, hoàn thành chương trình phổ thông trước năm 18 tuổi.

4. LÀM SAO ĐỂ GIÚP CON PHÁT TRIỂN KỸ NĂNG TỰ HỌC 
Con người là loài động vật tò mò. Tất cả trẻ em đều có khuynh hướng thích học hỏi và khám phá những điều mới. Vai trò của bố mẹ là cỗ vũ để con khám phá ra đâu là đam mê, thế mạnh của mình và phát triển kỹ năng tự học để tìm thấy niềm vui trong việc học hỏi, khám phá đó.

Trong việc giúp con phát triển kỹ năng tự học, bố mẹ cần chú ý đến sở thích của con, kích thích óc tò mò và trí tưởng tượng của con, đặt ra những câu hỏi để con tìm hiểu về những điều con thích. Và lưu ý đừng bao giờ làm thay con hoặc giúp đỡ con nếu như bạn chưa được con yêu cầu làm điều đó. Để việc tự học được hiệu quả, cần chú ý giúp con hình thành tính kỷ luật. Kỷ luật giúp con duy trì động lực để chinh phục những mục tiêu khó. Nếu không có tính kỷ luật, trẻ sẽ nhanh chán và hay bỏ dỡ giữa chừng. Hãy để trẻ đặt ra mục tiêu và khuyến khích trẻ hoàn thành mục tiêu.

Nếu bạn thật sự muốn con có ý thức tự giác học tập và phát triển kỹ năng tự học, hãy mạnh dạn cho con tự học, đừng cho con đi học thêm. Hầu như có rất ít đứa trẻ thích đi học thêm, đây là nhu cầu của bố mẹ chứ không phải của trẻ.

5. LỰA CHỌN CÁC GIẢI PHÁP GIÁO DỤC THAY THẾ
Với nhiều bất cập, trường học truyền thống không giúp cho trẻ em tìm thấy niềm vui trong học tập. Để có kết quả học tốt ở trường, trẻ em phải bỏ ra quá nhiều công sức mà ít tìm thấy niềm vui và ý nghĩa trong việc mình làm. Tại sao trẻ em phải vất vả học hành 12 năm (chưa kể 4-5 năm đại học) rồi sau đó mới bắt đầu khám phá cuộc sống này và tận hưởng niềm vui được sống và học tập trong hạnh phúc?

Sự bất cập của trường học truyền thống là cơ hội cho những giải pháp giáo dục thay thế ra đời và phát triển.

Để giúp con phát triển kỹ năng tự học, trong quá trình lựa chọn phương pháp, loại hình giáo dục thay thế, bố mẹ cần lưu ý những điều sau:

•    Tin tưởng ở con và để con trải nghiệm, chia sẻ cảm xúc với con, hỏi ý kiến con - nói chuyện với con trước ra khi quyết định

•    Loại hình giáo dục phải cho phép con chủ động học, không phụ thuộc hoặc ít phụ thuộc vào người dạy

•    Con có thể học theo tiến độ của riêng con, tùy thuộc vào sở thích, sức khỏe, tâm trạng, động lực... của con, không phụ thuộc vào bạn học

•    Hướng dẫn con lập kế hoạch và theo dõi việc học hàng ngày, bố mẹ cùng con đánh giá kết quả hàng tuần

•    Có quy định khen thưởng, động viên rõ ràng, phù hợp và phải thực hiện đúng như đã hứa với con

Bố mẹ nào đang có con trong độ tuổi đi học chắc đã quá quen thuộc với khái niệm lấy người học làm trung tâm. Chúng ta có thể tóm tắt khái niệm đó như sau: người học, con chúng ta, là người quyết định học gì và học như thế nào. Vai trò của bố mẹ là cung cấp sự hỗ trợ KHI VÀ CHỈ KHI được yêu cầu. Vấn đề quan trọng nhất của bố mẹ là TIN TƯỞNG vào con mình.

Chúc bố mẹ có nhiều trải nghiệm vui khi đồng hành cùng con tự học.

Mr Huỳnh Nguyễn